Doğru soru sorma teknikleri, tarih boyu büyük felsefecilerden tutun da günümüze de yaşam koçluğuna, kişisel gelişim dünyasından profesyonel satış ve pazarlama uzmanlarına kadar bir çok meslek ve bilim doğru soruları sormayı başardığında ileri gidebilmiştir.
SORU NEDİR ?
Soru: Bir şeyi öğrenmek için birine yönelttiğimiz ve sözlü ya da yazılı karşılığını beklediğimiz bir iletişim modelidir. Etkileşimli bir iletişim modeli olan soru karşısında bir cevap gerektirmektedir. İnsanların iletişime girdiği her ortamda iletişimin başlangıcı ya da çözülecek bir problemde ilk uyarıcı sorudur.
SORU NEDEN SORULUR
Soru sormanın temel amacı: Bilgi edinme ya da bilgiye ulaşmanın için soru sorulur. İnsanların soru sormaktaki temel amaçları
- Şu anda bilmediği bir bilgiye ulaşmak
- Zaten bildikleri bir konuda teyide ulaşmak
- Sizinle ilgili daha fazla şey öğrenmek
SORU SORMANIN GENEL KURALLARI NELERDİR
Eğer bir soru soracak isek bu sorunun getirilerine kendimizi hazırlamamız gerekir. Sorduğumuz soruların bize faydamı yoksa zarar mı getireceği konusunda iyi düşünmemiz gerekmektedir. Soru sormadan önce aşağıdaki listeyi zihnimizden geçirelim.
- Bu sorunun cevabını neden merak ediyorum?
- Bu merakın sonuçları neler olabilir?
- Soruların doğuracağı sonuçlara katlanmaya hazır mıyım?
- Sorularımın cevapları başkaları için nasıl sonuçlar oluşturabilir?
SORU SORARKEN HANGİ HATALARI YAPIYORUZ
- Soru sorarken muhatabın yüzüne bakmama
- Soruları çok hızlı sorma
- Ses tonumuzu uygun tonalitede kullanmama
- Soru sorduğumuz kişiye uygun süre tanımadan yanıt isteme
DOĞRU SORU SORMA TEKNİKLERİ İÇİN UYULMASI GEREKEN KURALLAR
- Soru sorduğunuz konu hakkında bilgi sahibi olun
- Konu dağılsa da sorunuzu unutmayın
- Soruları uzun tutmayın
- Yalın bir dille gerekli faydayı karşılıklı sağlayacak doğru zamanlı sorular sorun.
- Sorularınız sorgulama boyutunda olmasın. Yanıt alamazsınız.
- Sorularınız soru şeklinde olsun. Yorum katmayın.
Güçlü soru sorma mekanizması
Güçlü sorular bir çeşit satranç becerisi gibidirler. Bu sorular sizi bir amaca doğru taşıyan ve sorulan sorunun neye hizmet ettiğini bildiğiniz farkındalığı yüksek sorulardır. Çoğu zaman öğretici niteliği olan bu sorular sizi hemen bir cevaba taşımasa da soruyu sorduğunuz kişinin aksiyon almasını sağlayan bir soru yapısıdır.
Güçlü sorular muhatabı bir şeye odaklasa da öncelikli olarak hisler üstünde değişim yaparlar. Neden bu kadar mutsuzum yerine şu anda mutlu olmak istesem beni neler mutlu ederdi? Şeklinde bir soru sorarsanız sorunuz sizi ya da muhatabını o yönde sürükleyecektir.
GÜÇLÜ SORULARIN ÖZELLİKLERİ
- Güçlü sorular karşımızdaki insana farklı bir bakış açısı kazandırır
- Her zaman çaba benimsenme becerileri bulma ve geliştirme yönünde bizi iten fikirleri ortaya çıkarır.
- Bizi keşif yolculuğuna çıkarır
- Kişinin sınırlarını zorlayan sorulardır. İstenilen duruma doğru bir hareket oluşturur.
Doğru Soru Sorma Teknikleri
Açık ve Kapalı Uçlu Sorular
Kapalı uçlu bir soru genellikle tek bir kelime ile ya da çok kısa ve somut bir yanıt ile karşılanır. Örneğin, “susadın mı?”. Yanıt “Evet” veya “Hayır” dır; “Nerede yaşıyorsun?” yanıtı kasabanızın adı ya da adresinizdir.
Açık uçlu sorular uzun yanıtlar ortaya çıkarır. Onlar genellikle ne, neden, nasıl ile başlar. Açık uçlu bir soru muhatabına onun bilgisi, görüşü veya duygularını sorar. Bu nedenle aynı şekilde “bana söyle” “tarif et” kalıbı da açık sorular olarak kullanılabilir. İşte bazı örnekler:
- Açık uçlu sorular cevaba sınır getirmezler
- Bir açılıma yol açarlar
- Duygulara erişim sağlarlar ve daha fazla bilgi edinilmesine katkı sunarlar.
- Ne /hangi /nerede /nasıl /niçin gibi sorular açık uçlu sorulardır.
Huni Soruları
Bu teknik, genel sorular ile başlayan ve daha sonra her yanıtta bir noktaya doğru yönlenen ve her düzeyde daha fazla ayrıntı arayan bir yapıdadır. Bu, genellikle detaylara ulaşmak isteyen kişiler tarafından kullanılır.
Huni soruları şu durumlar için iyidir:
- Belli bir nokta hakkında daha fazla ayrıntı elde etme: “Bana diğer adaydan biraz daha bahseder misin?””
- Konuştuğunuz kişinin ilgisini çekmek veya güvenini arttırmak: “sponsorunla görüştün mü?” , “ Sorununuzu çözdüler mi?”, “bir üst sponsorun size karşı tavırları nasıldı?
Sondalama Sorular (tetikleme soruları)
- Sondalama sorular sormak daha fazla ayrıntıya ulaşmak için bir başka stratejidir. Bazen muhatabınıza dile getirdiği bir ifadeyi daha iyi anlamanıza yardımcı olmak üzere örnek vermesini istemek kadar basittir. Diğer zamanlarda, konuyu açıklığa kavuşturmak üzere ek bilgiye gereksinim duyarsınız: “bu kampı ne zamana kadar yapman gerekiyor? Sana son halini vermeden eğitim ile ilgili bir taslak görmek istiyor musun?” Veya söyleneni onaylamak için bir kanıt olup olmadığını araştırmak gerekebilir: “yeni yapılan promosyonun ekipler tarafından kullanılamaz olduğunu nereden biliyorsun?”
- Daha fazla sondalamak için “tam olarak” ifadesini içeren sorular sorun: “… demekle tam olarak ne demek istiyorsun?”, “bu eğitimi tam olarak kimler istedi?”
Sondalama sorular şunlar için iyidir:
- Tüm hikâyeyi almanızı ve konuyu iyice anlamanızı sağlamak üzere açıklık kazanma.
- Size bir şeyleri söylemekten kaçınmaya çalışan kişilerden bilgi alma
Retorik Sorular
Retorik sorular cevap beklemeyen, gerçekten soru olmayan sorulardır. Onlar aslında sadece soru formunda düzenlenmiş beyanlardır: “Ahmet sahnede çok yaratıcı değil mi?
İnsanlar retorik soruları kullanır çünkü onlar dinleyici için çekicidir. Genellikle aynı fikirde olma eğilimi yaratır (Evet öyle ve böyle yaratıcı bir iş arkadaşı ile çalışmayı seviyorum). Oysa “liderimiz çok yaratıcı bir network profesyonelidir?” gibi bir ifadenin kendilerine dayatılması durumunda “Ee ne yapalım yani?” şeklinde yanıt vermeleri olasıdır.
İpucu:
Retorik sorular onlardan bir demet kullanmanız halinde daha da güçlüdürler. “Harika bir ürün değil mi? Kısa zamanda sonuç vermesine sen de bayılmıyor musun? Enerjini senin de çok hızlı yukarı çekmiyor mu ?böyle bir ürünü daha geniş kitlelere ulaştırmak sende istemez miydin?
Retorik sorular dinleyicinin ilgisini çekmek için etkilidir.
Açıklayıcı sorular
Elimizde var olan bilgileri doğrulamak için kullanacağınız soru kalıplarıdır. Tartışma ya da konuşma bittikten sonra sorulmaları doğru olan soru tipidir.
- Ürünlerinizi deneyip on gün içinde görüşmek için yeniden sözleşiyoruz Bu doğru mu?
- Diğer alternatifleri de iyice anladıktan sonra çalışabileceğimizi düşünüyorsunuz haklı mıyım?
- Yarın seminere siz dahil en az iki konuk daha getireceğinize inanmaya cesaret edebilir miyim?
Soruya Soruyla Cevap Verme Yöntem
Soruya soru ile cevap vermek çok eski dönemlerden beri kullanılan bir tekniktir. Temelde size sorulan soruya karşı verecek net bir cevabınız olmadığında zaman kazanmak için kullanılmaktadır. Bunun dışında karşı tarafı sıkıştırmak ya da küçük düşürme amaçlıda kullanıldığı olur.
Saldırılarını kendilerine karşı kullanın. Topu kendi sahalarına geri döndürme zamanı!
İpucu: eğer sahnede sizi zorlamak amacı ile bilmediğiniz bir konuda soru alırsanız. Soruyu harika bir soru olarak onore ettikten sonra izleyicilere sorun. Size mantıklı gelen yanıttan işe katılarak devam edin.
Etkili Sorular Sormak İçin Çerçeve
- Amaç – Bu soruyu neden soruyorum? / Sorumu sorarak ne ima ediyorum?: Bir soru sorduğunuzda sorunuzun sorulmasını sağlayan bir amacınız olmalı. Alacağınız cevaba göre önceden belirlenmiş stratejilere sahip olmalısınız ki sorunuz bir değer kazansın.
- Görüş – Sorumla ilgili görüşüm nedir?: sorduğunuz soru ile ilgili muhakkak bir görüşünüz olmalıdır. Karşı görüşüde iyi bilmek sorunuzu verilecek cevaba göre daha etkili kılabilmelidir.
- Varsayım – Sorumu sormak için hangi varsayımları yapıyorum?: sorduğunuz sorunun karşıdan gelecek cevabı ile ilgili zihinsel bazı alternatifler önceden belirlerseniz daha sonraki sorularınızı bu modele göre düzenleyebilirsiniz.
- Kriterler – Soruma cevap vermek için hangi bilgilere ihtiyacım var?:
sorunuz ile ilgili gelecek cevabı değerlendirmek için sizin de bazı bilgilere ihtiyacınız vardır. İyi bir soru soru soranında bilgisini hak eder
- Empati – Sorumu sorduğunda diğer kişiye nasıl empati gösteririm?: sorunuza verilecek cevap beklentileriniz ile örtüşmeyebilir. Bununla birlikte karşımızdaki kişiyi zihinsel ve duygusal alanlarda iyi gözleyebilirsek sorumuzu onun anlayış alanına daha da yaklaştırabiliriz. Bu çerçeve daha kaliteli sorular sormanıza ve sonuç olarak daha kaliteli cevaplar almanıza yardımcı olacaktır. Böylelikle sorumuz onun ihtiyaçlarını karşılayacak bir soruya dönüşecek ve aramızdaki buzları eritecektir.
Doğru Soru Sorma Teknikleri sorgulama teknikleri hayatın her alanında, işte, evde, arkadaşlar arasında ve diğer ilişkilerde de tekrar kullanılmaktadır. Bu, iletişimin temel ilkelerinden biridir. Etkin bir şekilde soru sormak için, bir sonraki soruyu formüle edebilmeniz için etkili bir şekilde dinlemeniz gerekir. Her zaman olumlu kelimeler kullanın ve sorgulanan kişiyi etkili bir şekilde cevap vermeye motive edin. Her zaman ilgili soruları sorun ve asla rastgele sorular sormayı, çünkü bu tartışılan konunun tamamen dışında olacaktır. Sorgulama becerilerinizi anlayarak ve geliştirerek, insanlarla iletişim kurma şeklinizi ve kişilerarası becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
